Giống như các loài đại miêu họ hàng, bé mèo đực của bạn sẽ thuận theo tiếng gọi tự nhiên là vẩy nước tiểu để đánh dấu lãnh thổ. Và nếu là mèo cái “đã sẵn sàng giao phối” thì có thể bé sẽ luôn ồn ào và bứt rứt không yên, thể hiện qua các hành vi vặn vẹo và lăn lộn trên sàn nhà. Triệt sản sẽ là giải pháp giúp ngăn chặn hành vi này. Hơn nữa, phương pháp này thậm chí còn mang lại lợi ích lâu dài về sức khỏe.
Nếu bạn là người yêu mèo, hẳn bạn đã quen với hai chữ “triệt sản”. Triệt sản mèo con là một thực hành phổ biến đối với cả mèo nhà và mèo hoang, với mục đích kiểm soát sinh sản, tránh tình trạng mèo sinh con ngoài ý muốn, cũng như để điều chỉnh hành vi của mèo.
Trong tiếng Anh, từ “neutering”, bắt nguồn từ chữ “neuter” trong tiếng Latinh, có nghĩa là “không mang giới tính”, thường được dùng để chỉ một thủ thuật y khoa nhằm loại bỏ toàn bộ hoặc một phần lớn các cơ quan sinh sản của động vật. Đây được coi là một trong những hình thức triệt sản động vật phổ biến nhất.
Triệt sản bằng phẫu thuật cắt bỏ là thủ thuật đơn giản được thực hiện bởi các bác sĩ thú y với thời gian hồi phục ngắn. Hầu hết mèo triệt sản thường được xuất viện chỉ sau vài giờ theo dõi sau khi thực hiện thủ thuật và có thể trở lại cuộc sống bình thường trong vòng vài ngày. Quy trình triệt sản mèo bằng phẫu thuật cắt bỏ sẽ khác nhau tùy theo giới tính của mèo.
Hầu hết các trại trú ẩn cho động vật, các nhóm cứu hộ và các tổ chức nhân đạo đều thực hiện triệt sản mèo bằng cách cắt bỏ tinh hoàn của mèo đực (thiến), đồng thời kêu gọi người nuôi mèo cho mèo triệt sản, bất kể là mèo đực hay mèo cái. Mục đích của việc triệt sản mèo nói chung là để tránh tình trạng mèo mang thai và sinh con ngoài ý muốn, và cuối cùng sẽ dẫn đến quá tải mèo trong các trại trú ẩn động vật hoặc nhà cứu hộ.
Hiện tại, một số quốc gia đã quy định chủ vật nuôi bắt buộc phải triệt sản mèo trước khi chúng được nhận nuôi và đưa đến nhà mới.
Nếu bạn đang thắc mắc về sự khác biệt giữa triệt sản mèo đực và triệt sản mèo cái, câu trả lời sẽ có ngay dưới đây.
Triệt sản mèo đực gồm hai phương pháp, là cắt bỏ tinh hoàn (thiến) và thắt ống dẫn tinh. Thắt ống dẫn tinh là thủ thuật nhẹ nhàng hơn so với thiến. Để thực hiện thủ thuật này, bác sĩ sẽ rạch một đường trên ống dẫn tinh, và thắt ống dẫn tinh tại hai đầu vết cắt. Thủ thuật này sẽ ngăn các tế bào tinh trùng di chuyển từ tinh hoàn đến niệu đạo, từ đó làm mất đi khả năng sinh sản của mèo đực. Tuy nhiên, thắt ống dẫn tinh không giúp điều chỉnh hành vi ở mèo vì tinh hoàn vẫn tiếp tục sản sinh hormone testosterone – là hormone quyết định hành vi giống đực.
Đối với thủ thuật cắt bỏ tinh hoàn (thiến), bác sĩ sẽ mở bìu bằng cách rạch một đường nhỏ trên da bìu để bộc lộ tinh hoàn. Sau đó, bác sĩ thú y sẽ sử dụng chỉ khâu để buộc thừng tinh trước khi cắt rời và lấy tinh hoàn ra. Thông thường, vết rạch trên da bìu nhỏ đến mức không cần khâu và sẽ lành hoàn toàn trong vòng hai tuần kể từ khi làm thủ thuật. Mèo sẽ được gây mê trong khi thực hiện thủ thuật. Triệt sản mèo đực bằng phương pháp này không chỉ làm mất khả năng sinh sản mà còn giúp điều chỉnh hành vi của mèo, nhờ việc loại bỏ tinh hoàn – là cơ quan sản sinh đến 95% hormone testosterone.
Triệt sản mèo cái là thủ thuật cắt bỏ buồng trứng và tử cung của mèo. Mèo cũng cần được gây mê trước khi tiến hành thủ thuật này. Bác sĩ thú y tiến hành phẫu thuật bằng cách rạch bụng đường giữa, bên dưới rốn đối với triệt sản bằng mổ hở truyền thống, hoặc rạch hai đường nhỏ khoảng 5mm trong triệt sản bằng nội soi. Với phương pháp truyền thống, bác sĩ sẽ lấy tử cung và buồng trứng ra khỏi bụng qua vết rạch rồi cắt bỏ và tiến hành khâu nhiều lớp để đóng vết rạch. Vết thương sẽ bắt đầu lành trong tuần đầu tiên sau khi làm thủ thuật và có thể tháo chỉ trong vòng 7 đến 10 ngày. Với phương pháp nội soi, bác sĩ sẽ sử dụng dao cắt và hàn mạch. Vết rạch sẽ được đóng lại bằng keo mà không cần khâu. Mèo sẽ hồi phục nhanh chóng chỉ sau một hai ngày. Nhìn chung, triệt sản mèo cái là thủ thuật phức tạp hơn so với triệt sản mèo đực.
Triệt sản mèo đực bằng phương pháp cắt bỏ tinh hoàn (thiến) sẽ loại bỏ khả năng sản xuất hormone sinh dục testosterone một cách tự nhiên của mèo đực. Vì vậy, việc thiến mèo đực có tác động lớn đến những hành vi của mèo con mà vốn chịu sự điều khiển của hormone sinh dục, còn được gọi là hành vi dị hình giới tính (nghĩa là hành vi có sự khác biệt rõ rệt giữa giống đực và giống cái trong cùng một loài động vật). Thông thường, tính khí, tính cách và quá trình huấn luyện của mèo không bị ảnh hưởng bởi việc thiến vì hormone sinh dục đực có ít hoặc không ảnh hưởng đến những hành vi này. Thiến mèo đực sớm có thể cản trở sự phát triển của các đặc điểm giới tính thứ cấp ở mèo con, như các tuyến ở gốc đuôi của mèo, lông dương vật, xương hàm lớn, v.v.
Trong khi đó, triệt sản mèo đực bằng phương pháp thắt ống dẫn tinh sẽ chỉ đơn thuần làm mất khả năng sinh sản, mà không tác động đến hành vi của mèo vì tinh hoàn vẫn tiết hormone testosterone bình thường.
Ở mèo cái, triệt sản mèo cái sẽ làm giảm ham muốn tình dục của chúng. Khi không có ham muốn tình dục, mèo cái ít khi phản ứng trước các tiếng gọi giao phối từ mèo đực hay chủ động tìm kiếm bạn tình. Mèo triệt sản ít có khả năng động dục và thu hút mèo đực, và thường sẽ trở nên trầm tính hơn. Do đó, mèo triệt sản sẽ dễ thuần hóa, hiền lành và tình cảm hơn.
Nếu bạn đang thắc mắc “có nên triệt sản mèo không?”, thì dưới đây là một số lợi ích của việc triệt sản mèo con để bạn cân nhắc:
Việc cho phép mèo sinh sản tự nhiên không chỉ làm suy giảm sức khỏe của chúng mà còn dẫn đến tình trạng số lượng mèo gia tăng quá mức. Một số mèo phải đối mặt với các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng do sinh con hoặc cho con bú. Trong khi đó, nếu triệt sản cho mèo, số lượng quần thể mèo có thể được kiểm soát một cách hiệu quả, đồng thời gánh nặng về chi phí chăm sóc con non cũng được giảm bớt.
Ngoài việc tránh các biến chứng về sức khỏe khi sinh con hoặc cho con bú, việc triệt sản mèo cái có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp chúng sống khỏe mạnh hơn. Vì triệt sản mèo cái là cắt bỏ hoàn toàn tử cung và buồng trứng, cho nên mèo triệt sản sẽ tránh được các bệnh như nhiễm trùng tử cung, u nang buồng trứng cũng như ung thư đường sinh sản. Triệt sản cũng giúp giải quyết vấn đề mèo phun nước tiểu, thường gặp ở mèo cái khi động dục.
Triệt sản mèo đực bằng phương pháp cắt bỏ tinh hoàn (thiến) là giải pháp cực kỳ hiệu quả để kiềm chế tính hung hăng ở mèo. Vì thiến sẽ làm mất hoàn toàn khả năng sản xuất testosterone ở mèo đực nên sẽ ảnh hưởng đáng kể đến tất cả các hành vi dị hình giới tính, bao gồm cả hành vi hung hăng, gây hấn. Triệt sản có thể làm giảm tình trạng mèo gây lộn hoặc đi lang thang ở gần 90% mèo. Trong khi đó, việc triệt sản mèo cái khiến chúng trở nên trầm tính hơn, và biết yêu thương nhiều hơn.
Triệt sản cho mèo không ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của mèo, bao gồm chiều cao, cân nặng và kích thước niệu đạo. Tuy nhiên, triệt sản có thể có tác động lớn đến sự phát triển của các đặc điểm sinh dục thứ cấp ở mèo, bao gồm lông dương vật, xương hàm lớn và các tuyến ở gốc đuôi của mèo.
Mặc dù việc triệt sản sớm có một số lợi ích, nhưng nó cũng có thể gây ra những rủi ro nghiêm trọng về sức khỏe, chẳng hạn như tình trạng xương phát triển bất thường, có thể cản trở cấu trúc cơ thể của mèo con. Mặc dù việc triệt sản mèo có thể được thực hiện bất cứ lúc nào, nhưng hầu hết các bác sĩ thú y khuyến cáo rằng tốt nhất nên triệt sản mèo khi mèo được 5 - 6 tháng tuổi, đây là độ tuổi tối thiểu để triệt sản mèo. Tuy nhiên, mỗi bé mèo là một cá thể độc nhất, vì vậy điều quan trọng là phải hỏi ý kiến bác sĩ thú y trước khi đặt lịch triệt sản cho mèo.
Mặc dù thời gian hồi phục sau khi triệt sản vốn đã rất ngắn, nhưng có một số bí quyết sẽ giúp bạn đảm bảo mèo cưng bé nhỏ của mình có thể phục hồi và tự chữa lành với tốc độ thậm chí còn nhanh hơn nữa.
Triệt sản mèo tốt hơn hết nên được thực hiện khi mèo được 5 đến 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, không mèo nào giống mèo nào, vì vậy, tốt hơn hết là bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ thú y và xin tư vấn của chuyên gia về thời điểm nên triệt sản mèo. Hãy chắc chắn rằng bạn sẽ chăm sóc mèo thật chu đáo sau khi làm thủ thuật triệt sản.
Các hành vi của mèo, tính cách, khả năng tham gia huấn luyện cũng như sở thích của mèo hầu như không thay đổi sau khi triệt sản. Triệt sản mèo đực bằng phương pháp thiến sẽ cắt đứt nguồn testosterone, là hormone sinh dục của mèo đực, điều này có thể làm thay đổi những hành vi mà vốn được điều khiển bởi loại hormone này, chẳng hạn như hành vi đi lang thang và gây hấn.
Mặc dù việc triệt sản sớm cho mèo có thể hữu ích trong việc kiểm soát số lượng quần thể mèo và tránh các lứa đẻ ngoài ý muốn, nhưng nếu được thực hiện ở độ tuổi quá nhỏ, việc triệt sản cho mèo có thể làm chậm quá trình đóng các tấm xương, ảnh hưởng đến sự phát triển của mèo con. Mèo con bị triệt sản quá sớm cũng có thể gặp tình trạng niệu đạo hẹp hơn, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn đường tiết niệu.
Triệt sản mèo cái có thể làm giảm ham muốn tình dục của chúng. Khi không có ham muốn tình dục, mèo cái sẽ ít khi đáp lại tiếng gọi giao phối hay chủ động đi tìm kiếm bạn tình tiềm năng đang động dục. Vì vậy, triệt sản có thể xoa dịu mèo cái, khiến chúng biết yêu thương nhiều hơn. Triệt sản mèo đực bằng phương pháp thiến cũng có tác dụng tương tự.
